Fitoterapi ve Homeopatiye olan ilgim sayesinde birçok uzman ve kaynakla tanıştım. Bu uzmanlardan edindiğim yararlı bilgileri burada paylaşmaya çalışıyorum. Bunlardan biri de sevgili Nazım Tanrıkulu. Aşağıda anadoludan bitkiler ve kullanılabileceği yerler ile ilgili bilgiler var. Bunlardan çörekotunu oldukça sık kullanıyorum. Bu hafta Sabunagacı’nda çörekotlu el yapımı doğal (soğuk proses üretim) kalıp sabun yaptık. Çok yakında bu sayfada sınırlı sayıda sizlere sunulacak, şimdiden müjdesini verelim dedim. 

Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa Mill.)

Yerel ismi: Boşyaprağı

Yerel kullanımı:

– Hayvan yaralarına karşı mikrop öldürücü olarak adaçayı infusyonu kullanılır.

– Nezle ve gribal enfeksiyonlara karşı günde birkaç defa infusyonu içilir.

– Kış aylarında siyah çay yerine adaçayı infusyonu içilir.

Afşarotu (Asarum eurıpaeum L.)

Yerel ismi: Zencebil[4]

Yerel kullanımı:

– Mide ağrılarına karşı, ağrı giderici olarak, yumrularından mercimek tanesi büyüklüğünde bir su bardağı su ile birlikte yutulur.

Menengiç (Pistacia terebinthus L.)

Yerel ismi: Çetlemik

Yerel kullanımı:

– Gövdesinden elde edilen reçinesi güzel kokusu sebebiyle tütsü olarak kullanılır.

– Gövdesindeki siyah özden[5] nazara karşı koruması için çeşitli süs eşyaları yapılır.

* Köyde Antep fıstığı doğal olarak yetişmemesine rağmen, doğal populasyondaki aynı türün farklı cinsi olan menengiçlere aşılanarak yetiştirilmektedir.

Dövülmüşavratotu (Tamus communis L.)

Yerel ismi: Yılanüzümü

Yerel kullanımı:

– Baş ağrıları için yumrusundan ince bir dilim kesilip alın şakaklara ve alna sarılır.

Aygünçiçeği (Heliotropium europaeum L.)

Yerel ismi: Siğilotu, susamotu

Yerel kullanımı:

– Taze tohum durumları ezilerek günde birkaç defa siğillere sürülür. Siğillerin üst kısmı hafifçe kazındıktan sonra bu işlem uygulanır.

Civanperçemi (Achillea sp.)

Yerel ismi: Akbaşlı

Yerel kullanımı:

– Civanperçemi çiçekleri ufalanıp tülbente sarılarak sancı giderici olarak sancısı olan çocuklara koklatılır.

– Civanperçemi çiçekleri ufalanıp sancısı olan bebeklerin göbek delikleri üzerine konulur. Bu uygulamaya yöresel olarak “göbek baskısı” adı verilir.

– Çiçeklerinin ılık suda bekletilmesiyle elde edilen çayı mide ağrısını giderici olarak kullanılır.

Kuşburnu (Rosa canina L.)

Yerel ismi: Öküzgtü?

Yerel kullanımı:

– Meyveleri kaynatılarak çay olarak içilir.

– Meyveleri kaynatılarak marmelatı yapılır.

– Meyvelerinin kaynatılmasyıla elde edilen çayı hayvan ishallerini giderici olarak kullanılır.

Sarı kantaron (Hypericum perforatum L.)

Yerel ismi: Karınağrısıotu

Yerel kullanımı:

– Çiçekli topraküstü kısmından hazırlanan çay mide ağrılarını giderici olarak kullanılır.

Oğulotu (Melissa officinalis L.)

Yerel ismi: Anababa kokusu

Yerel kullanımı:

– Çiçekli topraküstü kısmından hazırlanan çayı kalp hastalıklarına karşı kullanılır.

Çörekotu (Nigella sativa L.)

Yerel ismi: Çörotu

Yerel kullanımı:

– Çörekotu tohumları, civanperçemi ile kısık ateşte kavrulur. Ilık olarak uyuyamayan bebeklerin göbeklerine konulup bir müddet bekletilir. Bebeklerin uyuması, sakinleşmesi sağlanır.

– Çörekotu kavrulup ezilir ve zeytinyağı ile lapa haline getilirir. Sancısı olan çocukların burun deliklerinin önüne, avuç içine ve ayaklarının altına sürülür.

– Nazara karşı ilgi çeken, nazar değmesinden sakınılan evlere, çocukların ceplerine konulur ve yakalarına asılır. Özellikle bayram günlerinde güzel kıyafetler giydirilen çocukların nazardan korunmaları için ceplerine konulup yakalarına asılılır.

Sarımsak (Allium sativum L.)

Yerel ismi: Samsak

Yerel kullanımı:

– Bir diş sarımsak ısıtılıp kulak ağrısını giderici olarak 5 – 10 dakika kulakta bekletilir. Hırçınlaşan bebeklerin kulak ağrısından hırçınlaştığını anlamak için kulaklarına dokunulur. Sakinleşirse kulağı ağrıyordur ve ağrısını gidermek için bu yöntem uygulanır.

Patates (Solanum tuberosum L.)

Yerel ismi: Kombil

Yerel kullanımı:

– Patates dilimlenip tülbetin arasına yayılır.  Baş ağrısını giderici olarak sıkıca alın bölgesine sarılır.

İstanbul kekiği (Origanum vulgare L. subsp. hirtum (Link) Letswaart)

Yerel ismi: Karga peslanı

Yerel kullanımı:

– Yapraklarından hazırlanan çay kekik çayı olarak içilir.

– Yaprakları ve kuşburnu meyvelerinin karışımından hazırlanan çay, hastalanan hayvanlara içirilir. Hayvanların her nevi hastalığında öncelikle bu çay içirilir.

Ihlamur (Tilia sp.)

Yerel ismi: Ilambur

Yerel kullanımı:

– Çiçeklerinden kaynatılarak hazırlanan çay soğuk algınlığını giderici olarak kullanılır.

Karabaş kekik (Thymbra spicata L.)

Yerel ismi: Karabaşotu

Yerel kullanımı:

– Çiçeklerinden hazırlanan çay mide ağrılarını giderici olarak kullanılır.

– Hayvan hastalıklarında İstanbul kekiği ile beraber çay şeklinde hayvanlara içirilir.

Mayıs papatyası (Matricaria recutita L.)

Yerel ismi: Papatça

Yerel kullanımı:

– Çiçeklerinden elde edilen çay iltihap giderici olarak kullanılmaktadır.

Defne yapraklı laden (Cistus laurifolius L.)

Yerel ismi: Murt

Yerel kullanımı:

– Yapraklarından kaynatılarak hazırlanan suyu ile uyuz tedavisi için banyo yapılır.

– Yapraklı dalları boya bitkisi olarak halı iplerini boyamada kullanılır.