Çöven Türkiye’de yetişen saponin içeren Saponaria Officinalis bitkisinin adı. Sabun otu ve sabun otu çiçeği diye bilenler de olabilir. Bu bitki ve çiçeği çok hoştur. Sabun cevizi gibi yoğun saponin içeren bölgesi ise kökleridir.

Bitki toplandıktan sonra kökleri ayıklanıp temizlenir ve kurutulur. Kuru kökleri aynen sabun cevizinde olduğu gibi kaynatılarak suyu çıkarılır ve bu köpüren bir sıvıdır.

Çöven otu (Saponaria officinalis), karanfilgiller familyasına ait, Haziran-Temmuz aylarında beyaz çiçekler açan, 50-60 cm yüksekliğinde çok dallı, çok senelik, kazık köklü, otsu bir bitkidir. Yaprakları soluk yeşil renkli ve sapsız olan çöven otunun köklerinin dövülmesinden çöven elde edilir. 

Çöven, Türkiye’nin ihraç ettiği ürünlerden biridir. Yurdumuzda yetişen yaklaşık 50 çöven türünden, 5 tanesi ekonomik öneme sahiptir. Genellikle Orta ve Doğu Anadolu’da yetişmektedir.

Saponin içermektedir ve saponin sabun cevizinde, sabun otunda (Saponaria) yüksek oranda bulunan ve suda köpürme özelliği taşıyan yüksek molekül ağırlıklı glikozitlerdir. Bitkiyi mikroplardan ve mantarlardan korur ve bazı türleri bitkinin besinsel değerini arttırdığı gibi, sindirimini de kolaylaştırır.
Çövenin Başlıca Kullanım alanlarıGıda endüstrisinde, çöven ekstraktı öncelikle tahin helvası yapımında kullanılmaktadır. Tahin helvası dışında, lokum imalatında ve Trakya bölgesinde yapılan, beyaz ve köpüksü bir yapıya sahip olan, köpük helvasında da çöven otundan yararlanılır. Ayrıca, Türkiye’de bazı yörelerde, hellim peyniri yapımında, peynirin bozulmaması için çöven pişirildikten sonra salamuraya ilave edilir.Çövenin tahin helva üretimindeki kullanım maksatları aşağıdaki gibi sıralanabilir;– Çövenin içinde bulunan saponin adlı maddenin, şeker ağdasını beyazlatması– Saponin’in şekeri yumuşatması ve sünger gibi yapması– Susam yağının şekerle karışmasını sağlayarak emülgatör görevini görmesiHelva yapımında, miktara göre sıralarsak; %52-65 tahin, %35-48 şeker, %0.5 çöven kullanılır.Köpük helva üretiminde, çöven ve şeker su içinde kaynatılıp, ağda haline getirildikten sonra eklenir. Çöven suyu, hafif sert kıvamda, yarı akışkan özelliğine sahip köpük helva üretilmesinde görev yapar. Çöven suyu eklenirken dikkat edilmesi gereken iki husus vardır; birincisi, miktarının belli bir seviyeyi geçmemesi, ikincisi de, çöven eklenirken kabın kapağının kapalı tutulmasıdır. Yoksa, hava girişi ile aşırı köpüklenme oluşur. Köpük helvası yapımında da, yaklaşık %60-65 glikoz şurubu, %30-35 su ve %0.01 kadar da çöven suyu kullanılabilmektedir.Ayrıca, çövenin, idrar söktürücü, terletici ve balgam söktürücü özellikleri de bulunmaktadır.Çöven gıda dışında aşağıdaki sahalarda da kullanılmaktadır;-Sabun / Şampuan yapımında, temizlikte-Alltın ağartma işleminde

Çöven ülkemizde başlıca helvacılık sektöründe renk ağartmada kullanılır. Doğal olarak temizleyici olduğundan ve yenilmesinde sakınca olmadığından en cok gıda sektöründe kullanılır.
Çövenin bir alternatif kullanımı da aynen sabun cevizinde olduğu gibi sıvısının hazırlanarak çamaşır bulaşık ve yer temizliğinde kullanılabilmesidir.
Sabun cevizi meyve kısmının kurutulması olduğundan topraksız ve küçük cevizlr şeklinde olduğundan kese içinde makineye direk atılabilirken, çövenin böyle bir şansı yok. Büyük havuç gibi kökler halindedir ve topraklarından arındırılması gerekmektedir. Makineye direk atmak için bir çeşit ön işlemlerden geçmeli.
Ancak bu sıvısını hazırlamaya engel değil, hem de yurdumuzda yetişen sabun cevizine göre fiyat açısından alternatif olabilen bir ürünken.

Ürün 1 kg ambalajlarda 1 yıl yetecek kadar çok. İçinden 1-2 kök çıkarıp 3-4 kez üst üste 2 şer litre su içinde kaynatıp iyice şişip yumuşayıncaya kadar kaynatıyorsunuz. Bu işlem öncesinde kökleri yıkamak faydalı olacaktır. Bunu da ılık su içinde bir miktar bekleterek yüzeydeki kum vs. den arındırarak olabilir.
Kaynatma esnasında ev helva gibi kokuyor. Komşular tahin helvası mı var diye gelebilir 🙂

Ben ürettiğim ekstraktı(çayı) sabun yapımında, çamaşır mutfak lavabo yıkamada kullandım. Hepsinde pozitif sonuç aldım. Yakın zamanda çövenli sabunlarım www.sabunagaci.com da sunulacak olacak.

Çöven(sabunotu) nun faydalarına gelince:
Ürün öncellikle balgam söktürücü olarak kullanılmaktadır. (çayı içilirse)
Doğal bir antienflamatuar olduğundan romatizma için kullanılır
Sabun cevizi gibi sedef,egzama ve kaşıntılı hastalıklarda akneli cilt uygulamaları için tedavi edici olarak kullanılır
Bağırsak çalıştırıcı etkisi vardır.
Fazla dozda içilmesi mide ve bağırsakta laksatif etkiye yol açacağından tavsiye edilmez.
Uyarı.Sindirilmeden Kandan direk alımı toksiktir.


Bizi ilgilendiren kısmı ise temzileyici antibakteriyel özellikleri ve doğal olarak saponin içermesidir.
Güzel Türkiyemizin böyle güzel bir ürünü olan Çöven kökünü SABUNAĞACI olarak ürünlerimiz arasına aldık. İlgilenen ve almak isteyen olursa buyrun yeni ürünümüz:

 http://www.sabunagaci.sopsy.com/