Sabunotu ve Çöven SABUN VE DİĞERLERİ (Prof.Dr. Ayten Altıntaş’tan)

TEMİZLIK MADDELERİ (SABUN VE DİĞERLERİ)

KİL

Saç ve vücut temizliğinde eskiden beri kullanılan tabii bir topraktır. Bileşiminde esas madde Alüminyum silikatlar ( Al 2 Si2 O7, H2O) dır.Tabiatta kaolen, bolus ve kil halinde bulunur. Bazı killer eski zamanlardan beri tedavide de kullanılmıştır. En çok kullanılan Beyaz kil veya Kırmızı kidir.Kırmızı killer kırmızımsı-kahverengi renkleri taşıdıkları demir-üç-hidroksitten ileri gelmektedir. Beyaz kil; Kil-i Ermeni, Mühürlenmiş kil, kafa kili, Anadolu kili, Kıbrıs kili, Sakız adası kili, Sinop kili, Sayda toprağı isimleriyle de tanınır. Su ile karıldıktan sonra saça ve vücuda sürülür ve sonra yıkanır. En çok uygulanan şekli ise Kildan denilen kapta bol su ile karıştırılır, durulması beklenir. Bu arada kil dibe çöker, üstündeki su ile saçlar çalkalanır. Saçı temizleme özelliği kiri içine absorbe etmesidir. Saçları hem temizler hem de yumuşatır.

SABUN OTU

İnsanlar çok eski tarihlerden itibaren temizleyen, sabun gibi etki eden bitkileri kullanmışlardır. Bunlardan en çok bilinen ve kullanılan bitkiden biri “Sabun otu kökü= Radix saponarie officinalis” dir. Bu bitki Caryophyllaceae familyasından Saponarie officinalis diye bilinen otun kökleridir. Bu kökler %5 civarında saponinler ihtiva eder. Dahilen terletici, safra ve idrar söktürücü olarak tıpta kullanılmış. Çok tabii ve faydalı bir temizleyici maddedir.

Sabun Otu ve Kendi Doğal Sabunu

(Shea Butter doğal nemlendirici içerir)

ÇÖVEN

Ülkemizde bol olarak bulunan Caryophyllaceae familyasından Gypsophila türlerine verilen addır. Anadolu’da 50 kadar Gypsophila türü var. İlkbaharda topraktan çıkarılıp güneşte kurutulmuş kök ve rizomlar sabun olarak kullanılabilir. Kökleri %10-25 civarında saponinler ihtiva eder. Bunlar temizleyici ve köpük verici maddelerdir. Bu kökler ilaç olarak da dâhilen idrar ve balgam söktürücü olarak kullanılmıştır. Bugün Türkiye’de tahin helvasını ağartmak için kullanılmaktadır. Saçları ve yün kumaşları temizlemek için dahi kullanılır, zararsız ve doğal bir temizleyicidir.

Çöven Kökleri ve Kendi Doğal Sabunu

SABUN (SABUN, SAPO ,SOAP, SAVON, SEİFE)

Sabun çok eski çağlardan beri kullanılan bir temizlik maddesidir

Sabun kelimesi Latince kökenli bir kelimedir. Sapo, saipo olarak kullanılmıştır. Bu kelime buradan Şark âlemine de geçmiş ve yaygın olarak kullanılmıştır.

Sabun ilk kez Mezopotamya’da kullanılmağa başlanmıştır. M.Ö.4000 yıllarında dokumacılık Mezopotamya’da iyice gelişmişti. Dokumacılık sırasında iplik ve kumaşların yıkanmasında sabun, potas ve şap kullanılmıştı. M.Ö. 2500 yıllarında Sümerlere ait kil levhalar üzerindeki yazılarda sabun yapılması ile ilgili yazılara rastlanılmıştır.

Bir Roma efsanesine göre Sabun Roma’daki Sapo tepesinde tesadüfen keşfedilmiştir. Bu tepede kurban edilen hayvanların külleriyle karışan yağlar Tiber nehrine sürüklenirmiş. Bu nehirde çamaşır yıkayan Romalı kadınlar, bu kaygan maddenin karıştığı suyla yıkanan çamaşırların daha kolay temizlendiğini görmüşler. Bu efsaneye dayanarak sabun isminin Sapo dağından kaynaklandığı söylenmiştir.

Orta Asya kökenli olan ve ham yünden üretilen keçe’nin üretim aşamasında sabunlu suyun kullanılması sabunun Orta Asya ile bir bağlantısı olduğunu göstermiştir. Orta Asya’da yün yıkamak için kil ya da sabun gibi köpüren maddeler kullanılmıştır.

Sabun içinde yağ asitlerinin bulunduğu 18. yüzyılda keşfedilmişti. Daha sonra aynı araştırıcı bütün hayvani yağların organik asitlerle gliserinden ibaret olduğunu bulur ve Organik asitlerin alkali tuzlarına da sabun dendiğini açıklar

SABUN yağ asitlerinin, alkalilerle verdiği tuzlarıdır. Tabii yağların sabunlaştırılmaları ile hazırlanır. Sabunlaştırma çok değişik alkalilerle yapılır. Tabii yağ olarak çoğunlukla koyun yağı, balık yağı, iç yağı gibi hayvansal yağlar, zeytinyağı, ayçiçeği yağı, pamuk yağı, ketentohumu yağı gibi bitkisel yağlar kullanılır. Bu yağları sabunlaştırmak için sodyum hidroksit kullanılır.